«Παρένθεση για το κλίμα αποτέλεσε η πανδημία του κορωνοϊού, καθώς οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, του κυριότερου αερίου που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου, επανήλθαν σχεδόν στο επίπεδο όπου βρίσκονταν προηγουμένως, κάτι που μειώνει ολοένα περισσότερο τον χρόνο που απομένει για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με νέα έκθεση.
Η πανδημία ανέστειλε σε μεγάλο βαθμό την οικονομική δραστηριότητα σε παγκόσμια κλίμακα, που εξαρτάται κατά πολύ στην καύση ορυκτών καυσίμων, οδηγώντας σε θεαματική πτώση κατά 5,4% των συνολικών εκπομπών το 2020. Ωστόσο, το 2021 οι εκπομπές αναμένεται να αυξηθούν αλματωδώς, συγκεκριμένα κατά 4,9%, φτάνοντας σε επίπεδο μόλις 1% κατώτερο από το απόλυτο ρεκόρ του 2019, σύμφωνα με την έκθεση του Global Carbon Project, που δόθηκε στη δημοσιότητα με την ευκαιρία της COP26. Διεθνής ομάδα επιστημόνων μελετά τους «προϋπολογισμούς άνθρακα» σε παγκόσμια κλίμακα, δηλαδή την ποσότητα του CO2 που εκπέμπεται για ένα δεδομένο αποτέλεσμα.
Παρά τις υποσχέσεις για «πράσινα» σχέδια ανάκαμψης από την πανδημία του νέου κορωνοϊού, η επαναφορά των εκπομπών στα επίπεδα προ πανδημίας αποδίδεται πάνω απ’ όλα στα ορυκτά καύσιμα: οι εκπομπές που οφείλονται στην καύση άνθρακα αναμένεται να ξεπεράσουν αυτές του 2019, αν και θα μείνουν κάτω από το ρεκόρ τους, που καταγράφηκε το 2014. Αυτές που οφείλονται στην καύση φυσικού αερίου αναμένεται να ξεπεράσουν κάθε ρεκόρ.
Οι εκπομπές που οφείλονται στην καύση πετρελαίου -προβλέπεται να αυξηθούν κατά 4,4% το 2021- δεν έχουν επιστρέψει στο επίπεδο του 2019, ωστόσο οι συντάκτες της έκθεσης υπογραμμίζουν ότι ο τομέας των μεταφορών ακόμη δεν έχει επανέλθει στο επίπεδο δραστηριότητας όπου βρισκόταν πριν από την πανδημία, άρα η αύξηση υπάρχει κίνδυνος να επιταχυνθεί.
Αποτέλεσμα είναι «οι προϋπολογισμοί άνθρακα» για να μην ξεπεραστούν οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού -δηλαδή η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή να μείνει κάτω από τους 2° Κελσίου και εάν γίνεται στον 1,5° Κελσίου- επιδεινώνονται. Για να υπάρχουν πιθανότητες 50% η θερμοκρασία να μην αυξηθεί πάνω από τον 1,5° Κελσίου με τον ρυθμό του 2021 δεν απομένουν παρά οκτώ χρόνια εκπομπών, 20 χρόνια για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,7° Κελσίου και 32 χρόνια για να περιοριστεί στους 2° Κελσίου.
Για να αυξηθεί η πιθανότητα στο 66%, ο χρόνος που απομένει μειώνεται ακόμη περισσότερο: στα οκτώ χρόνια για να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5° Κελσίου, στα δεκαέξι χρόνια για να περιοριστεί στον 1,7° Κελσίου, στα 27 χρόνια για να περιοριστεί στους 2° Κελσίου.
Κατά συνέπεια ο χρόνος πιέζει, όπως δείχνουν και οι καταστροφές που αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή –πλημμύρες, ξηρασίες, τεράστιες πυρκαγιές με τους ατέλειωτους καταλόγους των θυμάτων τους, τους εκτοπισμούς πληθυσμών και τις απειλές να ξεσπάσουν λιμοί.
Η μελέτη αποτελεί «επαναφορά στην πραγματικότητα του τι συμβαίνει στον κόσμο όσο συζητάμε (…) τρόπους για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής» υπογραμμίζει στο Γαλλικό Πρακτορείο η Κορίν Λε Κερέ, εκ των συντακτών.
Η πτώση εξαιτίας της πανδημίας του νέου κορωνοϊού δεν ήταν ποτέ καρπός δομικών αλλαγών. Το να αφήνεις το αυτοκίνητο -προσωρινά- στο γκαράζ δεν είναι το ίδιο με να το αλλάζεις με ηλεκτρικό αυτοκίνητο, επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Με δεδομένο πως δεν προωθούνται διαρθρωτικές αλλαγές, «η αναπήδηση των εκπομπών ήταν ακόμη πιο μεγάλη απ’ ό,τι περίμενα», υπερθεματίζει ο Γκλεν Πίτερς του Διεθνούς Κέντρου Μελετών για το Κλίμα, άλλος ένας από τους συντάκτες της έκθεσης.
«Με δεδομένη τη σημερινή κατάσταση δεν μπορούμε απλώς να περιμένουμε να δούμε τις εκπομπές να αυξάνονται εκ νέου», εξηγεί, ενώ πριν από την πανδημία οι επιστήμονες ήλπιζαν ότι το 2019 οι εκπομπές θα έφταναν στην κορύφωση, προτού αρχίσουν να πέφτουν. Η γεωγραφική κατανομή το 2021 υπογραμμίζει τους φόβους τους. Η Κίνα, όπου γίνονται οι μεγαλύτερες εκπομπές CO2 από το 2007, που έχουν φτάσει περίπου το ένα τέταρτο του συνόλου, θα δει το μερίδιό της να αυξάνεται στο 31% και τις εκπομπές να αυξάνονται κατά 4% το 2021.
Μάλιστα ίσως αυξηθούν ακόμη περισσότερο, καθώς η χώρα ξεπέρασε την κρίση της πανδημίας του νέου κορωνοϊού πριν από τις άλλες. Οι κινεζικές εκπομπές αυξήθηκαν κατά 1,4% το 2020, ενώ αυτές των ΗΠΑ, της χώρας που κατατάσσεται δεύτερη στις εκπομπές CO2 παγκοσμίως, μειώθηκαν κατά 10,6%, αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που βρίσκεται στην τρίτη θέση, μειώθηκαν κατά 10,9% και αυτές της Ινδίας, που καταλαμβάνει την τέταρτη θέση, κατά 7,3%. Οι προβλέψεις για το 2021 κάνουν λόγο για αυξήσεις 4%, 7,6%, 7,6% και 12,6% αντίστοιχα.
Οι συντάκτες της έκθεσης καλούν να υπάρξει άμεση δράση και παγκόσμια συνοχή στην παγκόσμια αντίδραση στην κλιματική αλλαγή και αναφέρονται σε ένα ελπιδοφόρο μήνυμα. Τη δεκαετία 2010-2019 κατέγραψαν ότι σε 23 χώρες –οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εκπομπών CO2– ο όγκος των εκπομπών μειώθηκε, ενώ η οικονομία αναπτυσσόταν. Περίπου οι μισές από αυτές τις χώρες είναι οικονομικά πολύ ανεπτυγμένες, άρα διαθέτουν τα μέσα και τα ρυθμιστικά πλαίσια για να προωθήσουν λύσεις.
