Από εκεί που δεν το περίμενε έφτασε η διαμαρτυρία της Greenpeace εναντίον της Ευρωπαϊκής Τράπεζας. Χθες ακτιβιστές της περιβαλλοντικής οργάνωσης κάνοντας paragliding προσγειώθηκαν… στην ταράτσα κτιρίου της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη και ανάρτησαν ένα πανό που έγραφε «Σταματήστε τη χρηματοδότηση δολοφόνων του κλίματος».
Η Greenpeace εγκαλεί την ΕΚΤ για υποκριτική στάση απέναντι στην κλιματική αλλαγή και διαμαρτύρεται για τις ευνοϊκές πολιτικές δανεισμού της τράπεζας υπέρ των βιομηχανιών που παράγουν υψηλές εκπομπές ρύπων και μολύνουν το περιβάλλον. Η τράπεζα κατηγορείται ότι με το σύστημα εγγυήσεων που ακολουθεί στη χορήγηση δανείων προς τις τράπεζες του ιδιωτικού τομέα επί της ουσίας πριμοδοτεί τα ομόλογα των εταιρειών ορυκτών καυσίμων και των ενεργοβόρων επιχειρήσεων.
Ωρες πριν από την προσγείωση στην ταράτσα της ΕΚΤ η οργάνωση είχε δημοσιοποιήσει μια αποκαλυπτική μελέτη με επίκεντρο το κανονιστικό πλαίσιο το οποίο καθορίζει τα περιουσιακά στοιχεία που η ΕΚΤ θεωρεί επιλέξιμα ως εχέγγυο για χορηγήσεις στις δανειοδοτικές πράξεις. Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, στους οποίους περιλαμβάνονται και δύο Ελληνες οικονομολόγοι (Μαρία Νικολαΐδη και Ιωάννης Δαφέρμος), στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου το 59% των επιχειρηματικών ομολόγων (συνολικά 756 τίτλοι) που η ΕΚΤ έκανε δεκτά στο πλαίσιο εξασφαλίσεων του ευρωσυστήματος ως εχέγγυο για τον δανεισμό εμπορικών τραπεζών είχαν εκδοθεί από εταιρείες υδρογονανθράκων ή ενεργοβόρες εταιρείες υψηλής έντασης άνθρακα. Η συνολική αξία των εν λόγω εταιρικών ομολόγων προσέγγιζε, σύμφωνα με τη μελέτη, τα 300 δισ. ευρώ. Εκδότες των ομολόγων ήταν 61 εταιρείες παραγωγής ορυκτών καυσίμων, μεταξύ των οποίων και οι κολοσσοί Shell, Total, ENI και OMV, που με την καθημερινή δραστηριότητά τους δηλητηριάζουν το περιβάλλον και δολοφονούν το κλίμα.
Ταυτόχρονα, η συνεισφορά τους στην απασχόληση και την ακαθάριστη προστιθέμενη αξία εντός της Ε.Ε. ήταν δυσανάλογη του ενεργειακού αποτυπώματός τους, χαμηλότερη του 25% και του 29% αντίστοιχα. Αυτό το αμφιλεγόμενο πλαίσιο εγγυήσεων και εξασφαλίσεων της ΕΚΤ ενισχύει σιωπηρά και την άντληση κεφαλαίων από τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων. Οι εταιρείες των οποίων τα ομόλογα είναι επιλέξιμα ως εχέγγυο από την ΕΚΤ αξιολογούνται από την αγορά ως χαμηλότερου κινδύνου και απολαμβάνουν περισσότερες πιστώσεις και χαμηλότερο κόστος δανεισμού. Η μελέτη επισημαίνει ότι τέσσερις κορυφαίες εταιρείες ορυκτών καυσίμων (κυρίως φυσικού αερίου) στήριζαν πάνω από το 50% της χρηματοδότησής τους σε ομόλογα, τα οποία πριμοδοτούνταν από το σύστημα εγγυήσεων της ΕΚΤ.
Η μεροληπτική επιλεξιμότητα τίτλων δεν είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο η ΕΚΤ στηρίζει τέτοιες εταιρείες. Εξίσου σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και πρακτικές που ακολούθησε στην περικοπή αποτίμησης των εταιρικών ομολόγων που κατατίθενται σε αυτήν ως εχέγγυο. Η περικοπή αποτίμησης αποτελεί την ποσοστιαία διαφορά μεταξύ της τρέχουσας αξίας ενός ομολόγου ή ενός άλλου τίτλου στην αγορά που κατατίθεται ως εχέγγυο μείον ένα ορισμένο ποσό, το οποίο αποτυπώνει τον κίνδυνο μη αποπληρωμής του δανείου. Η περικοπή καθορίζει το ποσό των μετρητών που λαμβάνουν οι δανειολήπτες έναντι του εχεγγύου τίτλου. Για παράδειγμα, εάν ένα περιουσιακό στοιχείο έχει αγοραία αξία 1 εκατ. ευρώ την ημέρα που κατατίθεται ως εχέγγυο και η περικοπή αποτίμησής του οριστεί στο 10%, τότε ο δανειολήπτης λαμβάνει δάνειο 0,9 εκατ. ευρώ από την τράπεζα. Οσο πιο μεγάλο ρίσκο εμφανίζει ένας τίτλος τόσο μεγαλύτερη είναι και η περικοπή.
Η ανάλυση της Greenpeace διαπίστωσε ότι η μέση περικοπή αποτίμησης της ΕΚΤ για εταιρικά ομόλογα των λιγότερο ρυπογόνων κλάδων χαμηλής έντασης άνθρακα ήταν συγκριτικά μεγαλύτερη των αντίστοιχων εταιρικών ομολόγων των ρυπογόνων κλάδων υψηλής έντασης άνθρακα. Δηλαδή, η ΕΚΤ δεν συνυπολόγισε στην αποτίμηση των εχεγγύων της το μεγάλο αποτύπωμα των δεύτερων στο κλίμα. Με αυτή τη χαμηλότερη περικοπή αποτίμησης των ομολόγων των ρυπογόνων κλάδων στέλνει επί της ουσίας μήνυμα στις κεφαλαιαγορές ότι αυτοί οι «βρόμικοι» τίτλοι εμφανίζουν χαμηλότερο ρίσκο, δημιουργώντας έτσι επιπλέον ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης για τις εταιρείες που έχουν την υψηλότερη ευθύνη για την κλιματική κρίση.
Από την πλευρά της, η ΕΚΤ επεσήμανε μέσω εκπροσώπου ότι η κλιματική αλλαγή είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα αυτόν τον αιώνα, ότι ενεργεί παράλληλα με τους υπευθύνους της πολιτικής για το κλίμα και ότι προβαίνει σε επισκόπηση της στρατηγικής της και σε μια σε βάθος ανάλυση του τρόπου αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης σε όλους τους τομείς πολιτικής της.
