Αυστρία: 35 χρόνια μετά την καταστροφή στο Τσερνόμπιλ

Ακόμα και 35 χρόνια μετά την καταστροφή του αντιδραστήρα του Τσερνόμπιλ στην τότε Σοβιετική Ένωση, εδάφη στην Αυστρία εξακολουθούν να είναι μολυσμένα με ραδιενεργό καίσιο-137 και, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, οι υψηλότερες τιμές καταγράφονται στα ομόσπονδα κρατίδια Άνω Αυστρία, Καρινθία, Σάλτσμπουργκ και Στιρία.

Στις 26 Απριλίου 1986 συνέβη η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα πυρηνική καταστροφή στον κόσμο, όταν, έπειτα από μια προσομοίωση διακοπής ρεύματος, απέτυχε το έκτακτο κλείσιμο του μπλοκ αντιδραστήρων 4 του πυρηνικού σταθμού «Λένιν» στο Τσερνόμπιλ.

Στις 1.23 τα ξημερώματα η εγκατάσταση βρέθηκε εκτός ελέγχου και εξερράγη, με τα ραδιενεργά σωματίδια να ανεβαίνουν μέσα σπό τις φλόγες και ο άνεμος να τα εξαπλώνει στα πέρατα της Ευρώπης και ως εκ τούτου να μολύνεται όχι μόνον το βόρειο τμήμα της σημερινής Ουκρανίας, όπου βρίσκεται το Τσερνόμπιλ.

Το ραδιενεργό νέφος έπληξε κυρίως τη γειτονική Λευκορωσία και τη δυτική Ρωσία, και μετά εξαπλώθηκε στη Σκανδιναβία και τη δυτική Ευρώπη. Ο αριθμός των θυμάτων παραμένει αδιευκρίνιστος μέχρι σήμερα και, ενώ η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace κάνει λόγο για περισσότερους από 90.000 νεκρούς, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει 17.000 νεκρούς.

Εξαιρετικά σημαντικό θεωρείται έως σήμερα το ότι για την ταχεία ανίχνευση και την εκτίμηση της ραδιενεργού μόλυνσης μεγάλης κλίμακας στην Αυστρία το τότε ομοσπονδιακό υπουργείο Υγείας και Προστασίας του Περιβάλλοντος είχε αρχίσει ήδη από το 1975 να δημιουργεί το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης ακτινοβολίας.

Τότε, στην καταστροφή του Τσερνόμπιλ το 1986, ήταν το μοναδικό πλήρως αυτοματοποιημένο δίκτυο μετρήσεων στην Ευρώπη, αλλά στο μεταξύ, συγκρίσιμα συστήματα έχουν δημιουργηθεί σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Περιβάλλοντος λειτουργεί το αυστριακό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για ακτινοβολίες εκ μέρους του υπουργείου Περιβάλλοντος από το 2003.

Σε σύγκριση με άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, η Αυστρία επιβαρύνθηκε ιδιαίτερα από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε και ιδιαίτερα είχε πληγεί η Άνω Αυστρία.

Τριανταπέντε χρόνια αργότερα, λίγο λιγότερο από το ήμισυ του ραδιενεργού υλικού στα δασικά εδάφη διασπάται, αλλά το καίσιο-137 είναι ακόμη μετρήσιμο, όπως αναφέρει ο Έβαλντ Πλάντοζαρ, ο υπεύθυνος ακτινοπροστασίας του ομόσπονδου κρατιδίου της Στιρίας.

Τα δείγματα εδάφους λαμβάνονται στο Τιρόλο κάθε δύο χρόνια και η πράσινη βλάστηση δεν επηρεάζεται πλέον, επισημαίνει ο Στέφαν Τάλερ από το Τμήμα Διαχείρισης Κρίσεων και Καταστροφών αυτού του ομόσπονδου κρατιδίου και ένας λόγος για αυτό είναι ότι οι γεωργικές περιοχές λειτουργούν επανειλημμένα χωρίς να οργώνονται και αυτό οδηγεί σε αραίωση.

Μια ματιά στον χάρτη της Ευρώπης δείχνει ότι η Αυστρία περιβάλλεται σήμερα από περισσότερους από 100 πυρηνικούς αντιδραστήρες και 13 από τα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε. λειτουργούν πυρηνικούς σταθμούς. Για παράδειγμα, εδώ και χρόνια το ομόσπονδο κρατίδιο της Καρινθίας αγωνίζεται για το κλείσιμο του πυρηνικού σταθμού Κρίσκο στη Σλοβενία, ο οποίος βρίσκεται σε μια σεισμογενή περιοχή.